Lan tỏa những giá trị tích cực trên không gian mạng 

Sự bùng nổ của internet và mạng xã hội những năm gần đây khiến các trào lưu (hay còn gọi là trend, hot trend) hình thành và lan truyền nhanh chóng trong giới trẻ. Bên cạnh những trào lưu lành mạnh, tích cực, không ít “trend” độc hại, thậm chí nguy hiểm, để lại hệ lụy tiêu cực cho học sinh. Nhận thấy thực tế này, hai học sinh Trần Đặng Diệp Anh và Ngô Khánh Linh, Trường THPT Hưng Nhân đã chủ động nghiên cứu dự án “Nâng cao nhận thức của học sinh THPT khi tham gia các trào lưu thịnh hành trên mạng xã hội”. Đây là 1 trong 5 dự án xuất sắc tại cuộc thi lựa chọn dự án cấp tỉnh tham gia cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm học 2024 - 2025. Em Trần Đặng Diệp Anh chia sẻ: Tận dụng lợi thế của mạng xã hội, chúng em xây dựng kênh TikTok “GenZ và hot trend”, tổ chức talkshow “GenZ Talk”. Chúng em khảo sát những trào lưu thịnh hành trên mạng xã hội, đặc biệt là các trào lưu mà học sinh thường xuyên tham gia. Từ đó giới thiệu, lan tỏa những trào lưu tích cực, phân tích những lợi ích khi tham gia các trào lưu lành mạnh.

Dọn rác, check-in; biến hình cùng lá cờ Tổ quốc; thầy cô trong mắt em... là những trào lưu do Diệp Anh và Khánh Linh khởi xướng, nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ từ học sinh trong và ngoài trường. Em Ngô Khánh Linh cho biết: Chúng em lan tỏa các giá trị tích cực qua ba giai đoạn: trong phạm vi trường lớp, thông qua các tiết hoạt động ngoài giờ và giờ ra chơi; qua các mối quan hệ gia đình, bạn bè, thầy cô. Cuối cùng, chính các trang mạng xã hội sẽ trở thành công cụ giúp chúng em lan tỏa thông tin đến đông đảo bạn học sinh. Em Vũ Minh Huyền, Trường THPT Hưng Nhân cho biết: Trào lưu “Mỗi tuần một cuốn sách” trên kênh TikTok GenZ và hot trend của chị Khánh Linh và Diệp Anh được chúng em nhiệt tình hưởng ứng. Qua đó, em và các bạn đã tạo được một thói quen đọc sách đồng thời tránh xa trào lưu xấu trên mạng xã hội. 

Cô giáo Nguyễn Thị Đào, Bí thư Đoàn Trường THPT Hưng Nhân nhận xét: Nhân cái đẹp, dẹp cái xấu là cách mà Khánh Linh và Diệp Anh đang thực hiện. Cuộc sống còn nhiều nét đẹp cần được chia sẻ, nhiều “trend” tốt cần được ươm trồng. Các em đang nỗ lực bằng cách làm sáng tạo, gần gũi với GenZ, góp phần giúp các bạn trẻ trở thành người dùng mạng xã hội thông thái, có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, tỉnh táo và ứng xử có văn hóa. 

Chắp cánh sáng tạo từ lớp học STEM 

Những chiếc máy hút bụi mini, máy phát điện từ cơ năng, máy hút đinh bảo vệ môi trường, mô hình chu trình nước, vòng đời của ếch, hay cả một phiên chợ 0 đồng ứng dụng công nghệ thông tin... là những sản phẩm STEM có tính sáng tạo, ứng dụng cao do học sinh lớp 7, 8, 9 của Trường THCS Kỳ Bá (thành phố Thái Bình) thực hiện. Mỗi sản phẩm là một câu chuyện sáng tạo riêng, thể hiện nỗ lực, tài năng và tư duy ứng dụng của học sinh, tâm huyết của các thầy cô giáo và sự quan tâm ủng hộ của phụ huynh. Ông Lê Văn Thế, Phó Hiệu trưởng Trường THCS Kỳ Bá cho biết: Giáo dục STEM không chỉ giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo mà còn rèn luyện kỹ năng hợp tác, tinh thần trách nhiệm và niềm đam mê khoa học, công nghệ. Các em rất sáng tạo. Tôi hy vọng, các em sẽ tiếp tục tích lũy kiến thức, sáng tạo ra những sản phẩm quy mô, hoạt động hiệu quả, phục vụ cho đời sống thực tiễn.  

Còn tại Trường THPT Đông Thụy Anh, cuộc thi ý tưởng sáng tạo - khởi nghiệp được tổ chức hàng năm đã khích lệ tinh thần hăng say học tập, nghiên cứu, thực hành của học sinh. Ông Trương Kim Hiển, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Đây cũng là một trong những phương thức đổi mới giáo dục để giảng dạy tích hợp liên môn, góp phần thúc đẩy giáo dục STEM trong nhà trường, tạo hứng thú cho học sinh tham gia thực hành, trải nghiệm, có cơ hội phát huy năng lực, rèn tư duy sáng tạo, hoạt động nhóm để chủ động khám phá kiến thức mới. Đồng thời khích lệ học sinh mạnh dạn, tự tin hơn trong học tập và giao tiếp, bước đầu định hướng nghề nghiệp tương lai. Có nhiều dự án tham gia có ý tưởng rất mới và ứng dụng vào thực tiễn như: Thiết kế xe ô tô điều khiển từ xa tích hợp cảm biến vật cản tự động; Ứng dụng công nghệ AI trong dạy và học; Sản xuất chế phẩm thảo mộc trừ ốc bươu vàng hại lúa... 

Theo ông Nguyễn Viết Huy, Phó Trưởng phòng Giáo dục Mầm non - Phổ thông (Sở Giáo dục và Đào tạo), chương trình STEM trang bị cho người học kiến thức, kỹ năng liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học theo cách tiếp cận liên môn. Nhiều sản phẩm STEM được lựa chọn tham gia các cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng, cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học ở cấp tỉnh và cấp quốc gia và đạt giải cao. Điều này cho thấy hiệu quả rõ rệt của phương pháp giáo dục STEM tại Thái Bình. 

Mở rộng không gian cho phong trào nghiên cứu khoa học 

Theo lãnh đạo các nhà trường, việc đẩy mạnh nghiên cứu khoa học trong trường trung học góp phần tích cực đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng phát huy năng lực người học, đáp ứng yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Thông qua các hoạt động này, học sinh có định hướng nghề nghiệp rõ ràng hơn, tích lũy nhiều kỹ năng như: khảo sát, phân tích số liệu, thiết kế, thuyết trình... Tuy nhiên, hoạt động nghiên cứu khoa học, kỹ thuật của học sinh trung học vẫn còn nhiều hạn chế, thiếu cơ sở vật chất, trang thiết bị, kinh phí để nâng cấp các dự án, đưa vào ứng dụng trong đời sống. Do vậy, để thúc đẩy phong trào này, các trường học không chỉ cần tạo sân chơi mà còn phải xây dựng không gian học tập phù hợp, đầu tư điều kiện cần thiết để học sinh nghiên cứu. Đồng thời, đẩy mạnh xã hội hóa, duy trì và mở rộng các sân chơi giao lưu, cọ xát, tạo điều kiện cho học sinh tham gia các cuộc thi nghiên cứu khoa học ở nhiều cấp độ.

Với sự đồng hành của gia đình, nhà trường và cộng đồng, cùng chính sự đam mê, nỗ lực từ các em, phong trào nghiên cứu khoa học trong học sinh chắc chắn sẽ tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ, góp phần bồi đắp nguồn nhân lực chất lượng cao cho quê hương. 

Một số sản phẩm STEM của học sinh Trường THCS Kỳ Bá (thành phố Thái Bình).

Xuân Phương