Thủ tướng Anh Liz Truss tuyên bố từ chức sau vỏn vẹn 45 ngày nắm quyền, trở thành thủ tướng tại vị ngắn nhất lịch sử nước Anh. Sự ra đi của bà Liz Truss mở đường cho cuộc bầu thủ lĩnh mới của đảng Bảo thủ cầm quyền, cũng là vị thủ tướng thứ ba của nước Anh trong vòng ba tháng. 

Trong bài phát biểu từ chức bên ngoài Văn phòng Thủ tướng số 10 phố Downing, bà Liz Truss cho biết, chính phủ của bà mong muốn về một nền kinh tế có mức thuế thấp, tăng trưởng cao, tận dụng được các quyền tự do của Brexit (Anh rời Liên minh châu Âu), nhưng thừa nhận chưa thực hiện được các cam kết khi đắc cử. 

Bà Liz Truss giành chiến thắng trong cuộc tranh cử với chương trình nghị sự về một nền kinh tế tăng trưởng nhờ vào thuế thấp và cải cách quy định. Nhưng phản ứng của thị trường đối với kế hoạch giảm thuế, vốn bị các nhà kinh tế gọi là một thảm họa chính sách và gây tổn hại uy tín tài chính của Anh, đã khiến bà phải xách va-li rời số 10 phố Downing. 

Kế hoạch “ngân sách nhỏ” được Bộ trưởng Tài chính khi đó là ông Kwasi Kwarteng công bố, theo đó chính phủ sẽ cắt giảm khoản thuế khổng lồ 45 tỷ bảng (50 tỷ USD), nhưng lại không đưa ra được kế hoạch bù đắp phần thâm hụt thu ngân sách do giảm thuế, gây mất niềm tin của các nhà đầu tư. Đồng bảng Anh tụt dốc và thị trường tài chính lao đao với làn sóng bán tháo trái phiếu chính phủ, gây nên cuộc khủng hoảng thanh khoản, buộc Ngân hàng Trung ương Anh phải can thiệp khẩn cấp bằng chương trình mua trái phiếu chính phủ trị giá 65 tỷ bảng. 

Nhằm trấn an thị trường, Thủ tướng Liz Truss đã sa thải Bộ trưởng Kwasi Kwarteng, vốn là một đồng minh thân cận của bà và thay thế bằng ông Jeremy Hunt. Ngay sau khi nhậm chức, Bộ trưởng Tài chính Jeremy Hunt đã đảo ngược phần lớn kế hoạch cắt giảm thuế trong “ngân sách nhỏ”, khiến uy tín của bà Liz Truss giảm sút nghiêm trọng.

Áp lực đối với Thủ tướng Liz Truss càng gia tăng khi chưa đầy một tuần sau, Bộ trưởng Nội vụ Suella Braverman từ chức. Có ít nhất 10 nghị sĩ công khai kêu gọi Thủ tướng Liz Truss từ chức trước những hỗn loạn trong nội bộ đảng và chính phủ khi bà dường như không còn nắm quyền lực và hoàn toàn mất kiểm soát trong đảng. Dù trước đó khẳng định bản thân là một người chiến đấu, không phải người bỏ cuộc, bà Liz Truss cuối cùng đã phải tuyên bố từ chức khi không còn nhận được sự ủng hộ trong đảng.

Đến nay, mới chỉ có lãnh đạo hạ viện Penny Mordaunt tuyên bố ứng cử chức Chủ tịch đảng Bảo thủ, nhưng truyền thông Anh cũng liệt kê một số ứng cử viên đáng chú ý, trong đó nổi bật là cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak, người giành được sự ủng hộ của đa số nghị sĩ trong cuộc tranh cử lãnh đạo đảng Bảo thủ nhưng lại thất bại trước bà Liz Truss tại cuộc bỏ phiếu toàn đảng. 

Các gương mặt tiềm năng khác là cựu Thủ tướng Boris Johnson, cựu Bộ trưởng Nội vụ Suella Braverman và Bộ trưởng Thương mại quốc tế Kemi Badenoch. Nghị sĩ Graham Brady, Chủ tịch Ủy ban 1922, cơ quan phụ trách việc bầu lãnh đạo đảng Bảo thủ cho biết, các ứng cử viên tranh chức thủ lĩnh đảng sẽ cần sự ủng hộ của 100 nghị sĩ. Với tổng số 357 nghị sĩ đảng Bảo thủ, điều này có nghĩa sẽ chỉ có tối đa ba ứng cử viên tranh cử.

Thủ tướng mới của Anh sẽ phải đối mặt nhiều khó khăn và thách thức, trong bối cảnh lạm phát của quốc gia này trong tháng 9 tăng lên mức hai chữ số (10,1%), vay ròng chi tiêu công ở mức 20 tỷ bảng (22 tỷ USD), doanh số bán lẻ giảm 1,4%. Cộng đồng quốc tế mong đợi Xứ sở Sương mù sớm có thủ tướng mới, nhằm chèo lái con thuyền nước Anh vượt cơn bão lạm phát và khủng hoảng năng lượng ■

Theo Nhân Dân