Vụ xuân 2011, cũng như các huyện khác trong tỉnh chủ trương của Đông Hưng là gieo cấy 100% giống ngắn ngày, nhưng theo khảo sát của ngành nông nghiệp các địa phương đã gieo gần 260 ha mạ giống dài ngày, đủ để cấy cho khoảng 30% tổng diện tích lúa xuân.

Đông Xá là một trong những xã điển hình thâm canh lúa ở Đông Hưng, năng suất lúa vụ xuân luôn đạt trên 70 tạ/ ha. Nhưng đây lại là xã có tỷ lệ gieo cấy giống dài ngày rất cao, chiếm trên 75% tổng diện tích cấy lúa.

Vụ xuân 2010, Đông Xá gieo cấy 344,5 ha, trong đó lúa dài ngày chiếm 258,44 ha; năng suất bình quân đạt 70 tạ/ ha. Vụ xuân 2011, nông dân lại tiếp tục gieo chủ yếu các giống dài ngày, hiện 20 ha mạ đã phát triển  4 – 4,5 lá. Anh Phạm Văn Hạnh, Chủ nhiệm HTX DVNN cho biết: Trước khi bước vào sản xuất, HTX đều triển khai đề án sản xuất xuống từng thôn, làng, hộ, nhưng người dân vẫn theo tập quán canh tác cũ gieo cấy giống dài ngày bởi họ đưa ra cái lý từ hiệu quả kinh tế thực tiễn đem lại.

Cụ thể, cùng trên một vùng sản xuất, chất đất, điều kiện chăm sóc giống nhau, nhưng về năng suất và giá trị kinh tế giống dài ngày vẫn chiếm ưu thế hơn. Các hộ chủ yếu cấy giống 13/2, năng suất luôn đạt 3 tạ/sào; giống ngắn ngày đạt năng suất cao nhất mới được 2,5 tạ/ sào.

Điển hình như xóm Tây I, thôn Tây Bình Cách, các hộ dân cấy bằng giống 13/2, năng suất thường xuyên đạt 3,3 tạ/sào và bán được giá. Anh Hạnh cho biết thêm, có năm xã được khen thưởng 10 triệu đồng vì đã có thành tích thâm canh đạt năng suất cao, nhưng lại bị phạt 5 triệu đồng vì không tuân thủ chủ trương cấy 100% giống ngắn ngày mà huyện chỉ đạo.

Mặc dù,  Đông Xá gieo cấy chủ yếu bằng giống dài ngày, nhưng vẫn bảo đảm gắn kết mùa vụ, như  vụ đông luôn đạt trên 40% diện tích canh tác. Khi nông dân gieo cấy lúa mùa, bà con đã phân thành luống, hàng nào để bỏ bầu trồng bí, dưa, ngô...thì cấy giống ngắn ngày, nên cây trồng vụ đông vẫn bảo đảm theo lịch thời vụ và cho năng suất cao.

Trước đây, khi HTX chỉ đạo sát sao việc cấy giống ngắn ngày và có nhiều biện pháp để nông dân không có điều kiện sản xuất, như không điều tiết nước vào mương máng, không bán giống dài ngày...Nhưng, các hộ dân đã dùng mọi biện pháp để có nước sản xuất, như thuê bơm nước từ các sông lớn vào sông nhỏ, từ sông nhỏ bơm vào mương máng, lên đồng ruộng; lắm khi chị em còn kéo lên HTX để ép Chủ nhiệm điều tiết nước..

Hay như ở Hoa Lư, vụ xuân 2011 toàn xã gieo cấy 200,34 ha, cơ cấu 100% giống ngắn ngày. Nhưng, đến thời điểm này nông dân đã gieo trên 11 ha mạ dài ngày, đủ để cấy cho khoảng trên 110 ha lúa, chiếm trên 60% diện tích lúa xuân. Anh Lưu Mạnh Hùng, Chủ nhiệm HTX DVNN cho biết: Đồng ruộng ở đây khá bằng phẳng rất thuận lợi để cấy giống ngắn ngày, nhưng nông dân vẫn gieo giống dài ngày. Mặc dù xã rất sát sao trong việc chỉ đạo sản xuất, nhưng các hộ cho rằng cấy giống dài ngày ít sâu bệnh, chống chịu rét tốt, năng suất vẫn đạt cao, thóc gạo lại được giá...

Những “cái lý” về hiệu quả thực tế trên đồng ruộng giữa hai giống dài ngày và ngắn ngày xem ra còn nhiều chuyện để bàn...Song, trên thực tế việc chuyển đổi cơ cấu giống dài ngày sang cấy ngắn ngày được các huyện, thành phố triển khai thực hiện nhiều năm nay đều mang lại những ưu thế vượt trội.

Theo anh Long, Phó phòng Nông nghiệp & PTNT Đông Hưng, việc bà con gieo mạ dài ngày nguyên nhân do một số diện tích chua trũng nên khó đưa mạ xúc nền cứng xuống được. Hệ thống thủy lợi nội đồng đã được đầu tư nâng cấp tốt hơn so với trước, nhưng quy vùng sản xuất ở một số xã còn nhiều bất cập, gây khó khăn cho việc điều tiết nước. Tư tưởng của người dân còn bảo thủ, ngại thay đổi phương thức sản xuất cũ... Anh Long cho biết thêm, hiện nay hầu như tất cả các xã đều đã gieo mạ dài ngày, nông dân gieo tập trung từ ngày 5 -10/12/2010, chủ yếu là giống VN10, Xi23.

Mặc dù UBND huyện đã triển khai đề án sản xuất vụ xuân ngày từ đầu tháng 11/2010 và duyệt đề án của các xã xong trước ngày 15/11; đồng thời, triển khai chỉ đạo, lãnh đạo xuống từng cơ sở thôn về chủ trương gieo cấy 100% giống ngắn ngày, nhưng nông dân vẫn giữ tập quán canh tác cũ nên đã gieo mạ trên diện rộng. Trước thực trạng này, thiết nghĩ Đông Hưng cần có những giải pháp đủ mạnh để làm chuyển biến nhận thức của nông dân từ đó tích cực thực hiện chủ trương gieo cấy 100% diện tích bằng giống ngắn ngày, góp phần quan trọng giành thắng lợi vụ xuân 2011.

Nguyên Minh