Cổ phả minh tông
Đền thờ Ngô Vương Quyền mới được nhân dân thôn Tống Văn, xã Vũ Chính, thành phố Thái Bình trùng tu, xây dựng lại trên nền đất cổ xưa của tổng An Lão.
Dòng họ Ngô Phan cư trú tại thôn Tống Văn, xã Vũ Chính, thành phố Thái Bình được các dòng họ khác trong làng nể phục và là dòng họ có cuốn “Ngô gia thế phả” cổ được giới sử học đánh giá cao về giá trị lịch sử, nhân văn. Cuốn sách được viết và biên tập vào mùa xuân năm Bảo Thái thứ 9 (1713), thượng tuần tháng hai do vị đỗ Đệ nhất giáp Tiến sĩ, đệ nhị danh họ Hà Nguyên Công biên soạn.
Theo bản dịch của tác giả Đào Hồng, nguyên Trưởng phòng Bảo tồn, Bảo tàng Thái Bình, họ Ngô tại đây có nguồn gốc rất xa xưa vào thời Bắc thuộc, nguyên quán tại châu Ái (Nghệ An). Vị thủy cao tổ là Ngô Nhật Đại lấy việc cày ruộng khởi nghiệp. Con là Ngô Nhật Dụ tính hiếu học, được đi theo Sĩ Vương (tức Sĩ Nhiếp) làm học trò và giúp việc, danh vị ngày một cao và họ Ngô này dần dần trải qua nhiều đời thành một dòng họ to lớn có danh vọng. Tới thế kỷ thứ X có Ngô Đình Thực làm chức thổ hào, Ngô Đình Mân là châu mục Đường Lâm (thuộc Ba Vì - Sơn Tây, nay thuộc Hà Nội); Ngô Mân sinh ra Ngô Quyền làm nha tướng cho Dương Diên Nghệ, sau giết loạn thần Kiều Công Tiễn, lên ngôi vua lập ra triều Ngô, lãnh đạo nhân dân ta đánh bại quân xâm lược Nam Hán ở sông Bạch Đằng. Ngô Quyền là vị vua anh hùng dân tộc nhưng triều đại nhà Ngô không được lâu bền, các đời về sau bị sa sút. Qua các triều đại Đinh, tiền Lê, Lý, Trần gia cảnh trở nên nghèo túng các vị phải chuyển cư về Động Phang (Thanh Hóa) và dần dần trở nên hưng thịnh do việc hai vợ chồng cụ Ngô Rô thiên táng vào nơi phúc địa, con cháu đông đúc, thịnh vượng. Đến thời hậu Lê hiển đạt lên hàng vương hầu với các thế hệ Ngô Tây sinh ra Ngô Kinh, Ngô Kinh sinh ra Ngô Từ, Ngô Từ được Lê Lợi coi như con nuôi. Trong khởi nghĩa kháng chiến chống quân Minh (1407 - 1414), hai cha con theo Lê Lợi lập nhiều chiến công, sau bước vào hàng ngũ quan tước. Ngô Kinh được phong làm Hưng Quốc Công, Ngô Từ làm Duyên Ý Dụ Vương, con gái là Ngô Thị Ngọc Xuân, Ngô Thị Ngọc Dao đều làm phi tần trong cung. Ngô Thị Ngọc Dao sau sinh ra vua Lê Thánh Tông, họ Ngô từ đây lại khôi phục lại địa vị là dòng họ quý tộc của đất nước.
Ngoài việc ghi chép phả hệ của dòng họ, cuốn gia phả này chép nhiều sự kiện lịch sử liên quan đến các trận đánh, các chiến công của các võ tướng trong quá trình kháng chiến chống giặc Minh giành độc lập của nghĩa quân Lam Sơn do Lê Lợi làm chủ tướng. Cuốn gia phả cũng nói nhiều về quan hệ thân tộc của họ Ngô và Hoàng tộc họ Lê, họ Ngô và các dòng họ quý tộc khác như họ Bùi của thái úy Bùi Quốc Hưng, họ Đinh của dòng ba vị quốc công Đinh Lễ, Đinh Liệt, Đinh Bồ (Đông Đô và Tây Đô, huyện Hưng Hà nay)... Phần cuối cuốn gia phả có chép một số sự kiện lịch sử liên quan các nhân vật lịch sử đời sau vào thời Lê Trung Hưng.
Theo gia phả, con cháu dòng họ Ngô vẫn trung thành tuyệt đối với nhà Lê, theo vua Lê tiễu trừ nhà Mạc lập nhiều võ công và vẫn là các trụ cột của triều đại nhà Lê. Sách cũng thống kê được danh sách các văn thần võ tướng dòng họ Ngô trải qua hơn ba trăm năm phò tá triều hậu Lê được ban chức tước, lộc ấp, ruộng đất... để thể hiện họ Ngô mãi mãi là một dòng họ có truyền thống văn hiến, một dòng họ không hổ danh là quý tộc của đất nước.
Còn cuốn “Ngô gia thế phả tục biên” là cuốn gia phả ghi chép đại lược về dòng họ Ngô của nước Việt Nam và ghi chép tương đối chi tiết về dòng họ Phan gốc họ Ngô về cư trú tại thôn Tống Văn, xã Vũ Chính, thành phố Thái Bình. Người làm cuốn sách này là cử nhân Phan Ngô Cảnh Tung người của dòng họ. Cụ Phan Ngô Cảnh Tung sinh ngày mùng 4 tháng 10 năm Canh Thân (1860), tên khai sinh do tiên phụ đặt cho là Văn Kiến, anh cả đặt cho là Văn Thiệm, sổ đinh ghi là Đức Tuấn lại có tên là Đắc Thuyên, khi đỗ cử nhân năm Tân Mão (1891) lại đổi thành Cảnh Tung. Ông là con trai thứ ba của khóa sinh kiêm xã trưởng Phan Định tự Đăng Phú (1820 - 1861) và bà Nguyễn Thị Uyển (1828 - 1909). Ông là hậu duệ đời thứ 11 của thủy tổ Ngô Đình Quyền tự Phúc Toàn, người đã lập ra thôn Nam, xã Tống Vũ, sau là thôn Tống Văn ngày nay. Phan Ngô Cảnh Tung đỗ cử nhân khoa Tân Mão (1891) triều vua Thành Thái năm thứ ba. Đỗ đạt có bằng cấp nhưng Phan Ngô Cảnh Tung không ra làm quan, dành thời gian nghiên cứu và học tập thêm biên soạn sách lịch sử, cùng một số tri thức tiến bộ tham gia cuộc vận động Duy Tân truyền bá tư tưởng “cách tân” và “tân học” đầu thế kỷ XX.
Theo cuốn “Việt sử mông học” từ thời Hồng Bàng đến năm 1945 của soạn giả Ngô Đức Dung (1880 - 1967, sách do NXB Văn học in tháng 2 năm 1998) có bài tựa bộ Việt sử của cử nhân Phan Ngô Cảnh Tung, ngoài bài tựa cử nhân Phan Ngô Cảnh Tung với bút danh Tống Văn Sơn còn lời bình một số sự kiện và nhân vật trong tập sách này. Cụ Phan Ngô Cảnh Tung đã dành nhiều thời gian công sức tâm trí để tìm hiểu và sưu tầm biên soạn gia phả dòng họ Ngô, dòng họ Phan gốc họ Ngô ở làng Tống Văn, xã Vũ Chính. Tương truyền, hai lần cụ Cảnh Tung về Đồng Phang (Động Bàng) Yên Định, Thanh Hóa viếng mộ tổ, thăm họ hàng đất phát tích trung hưng họ Ngô và cũng là để sưu tầm nghiên cứu các tư liệu nhằm biên tập một bộ gia phả dòng họ Ngô Phan thật hoàn thiện. Lần thứ nhất cụ Cảnh Tung về Đồng Phang là năm 1894, lần thứ hai là năm 1897. Cụ Cảnh Tung mất ngày 29 tháng 3 năm Nhâm Tuất (1922).
Trước khi cuốn sách “Ngô gia thế phả tục biên” xuất hiện, dòng họ Ngô Phan đã có cuốn như “Ngô gia thế biên”, là cuốn sách có niên đại sớm nhất, trong đó có bài tựa của giám sinh Thao Vũ Hầu Phan Hữu Lập (tức Phan Ngô Mẫn Nghị) viết năm Kỷ Sửu (1709). Sau đó là cuốn “Phả chí họ Ngô Phan” có ghi tên tú tài ân khoa Phan Đăng Khoa, năm Thiệu Trị thứ hai, Nhâm Dần (1841). Đầu thế kỷ XX có cuốn “Phan tộc thống tôn ngọc chí” (Phan tộc chính chi thế hệ phả) ghi tên cụ Lý trưởng kỳ lão nhất trường Phan Duy Tự triều vua Duy Tân năm thứ tám, Giáp Dần (1914).
Theo các nghiên cứu, khoảng những năm 20 của thế kỷ XX, dòng họ lại cho “ra mắt” cuốn “Ngô gia phả hệ” của cụ Giáo Thụ phủ Quảng Oai, Hàn lâm biên tu Phan Đức Mậu biên soạn. Đến năm 1951, cả họ lại tập trung công sức trí tuệ biên chép bằng chữ quốc ngữ đầu tiên là cuốn “Ngô Phan gia phả” do các cụ: Phan Văn Khoát, Phan Văn Khiết, Phan Văn Long, Phan Ngô Chử, Phan Văn Khư đồng tâm viết tập. Điểm chú ý trong cuốn “Ngô gia thế phả tục biên” là 104 trang viết chữ Hán.
Bài ký của cụ Cảnh Tung, hiệu đính lời tựa, biên tập thế thứ các đời họ Ngô Phan. Theo các nhà nghiên cứu, sách hàm chứa nhiều tư liệu lịch sử liên quan đến đất nước, đến quá trình hình thành phát triển của làng, xã và sự phát triển của dòng họ trong làng xã mà dòng họ lưu trú... tất cả đều trình bày khúc triết, rõ ràng giúp người đọc thông hiểu dễ dàng thế, thứ phả hệ của cả họ, các quy ước của dòng họ và truyền thống đạo lý chung của người dân trong giao tiếp xã hội. |
Quang Viện
Tin cùng chuyên mục
- Tự hào tiến bước dưới lá cờ vinh quang của ĐảngKỳ 6: Thái Bình xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức 30.01.2025 | 11:19 AM
- Tự hào tiến bước dưới lá cờ vinh quang của ĐảngKỳ 5: Đảng bộ Thái Bình - những chặng đường vinh quang 30.01.2025 | 10:54 AM
- Tự hào tiến bước dưới lá cờ vinh quang của ĐảngKỳ 3: Thành tựu đổi mới đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới 27.01.2025 | 19:59 PM
- Tự hào tiến bước dưới lá cờ vinh quang của ĐảngKỳ 2: Đảng Cộng sản Việt Nam - nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam 26.01.2025 | 09:45 AM
- Tự hào tiến bước dưới lá cờ vinh quang của ĐảngKỳ 1: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời – mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc 25.01.2025 | 17:24 PM
- Nhận diện cuộc đời Huyền Trân Công chúa để phát huy giá trị di tích lịch sử 30.11.2024 | 20:31 PM
- Kỷ niệm 195 năm thành lập huyện Tiền Hải (1828 - 2023)Tiếng thơm muôn thuở 06.10.2023 | 08:49 AM
- Kỷ niệm 195 năm thành lập huyện Tiền Hải (1828 - 2023)Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ với cuộc khẩn hoang thành lập huyện Tiền Hải 06.10.2023 | 08:50 AM
- Bến phà Tân Đệ: Nơi Đảng kỳ hiên ngang tung bay 02.09.2023 | 07:40 AM
- Côn Đảo - Trường học cách mạng của cả nướcKỳ 1: Chốn "địa ngục" trần gian 17.07.2023 | 14:40 PM
Xem tin theo ngày
-
Đoàn Tổng hội Thương gia Đài Loan (Trung Quốc) tại Việt Nam: Tìm hiểu cơ hội hợp tác đầu tư tại KCN Liên Hà Thái
- Quán triệt, triển khai các luật, nghị quyết được thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ chín, Quốc hội khóa XV
- Thái Bình: Khẩn trương, nghiêm túc thực hiện Kết luận số 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư
- Hội nghị toàn quốc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội
- Gắn biển công trình chào mừng đại hội đảng
- Thường trực Tỉnh ủy: Gặp mặt nữ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động các cơ quan thuộc khối Đảng, MTTQ và đoàn thể chính trị - xã hội tỉnh
- Khu kinh tế và các khu công nghiệp phải là đầu tàu, mũi nhọn phát triển kinh tế của tỉnh
- Hội nghị cán bộ chủ chốt của tỉnh triển khai kế hoạch thực hiện Kết luận số 127-KL/TW
- Công bố quyết định sáp nhập Đài Phát thanh và Truyền hình Thái Bình vào Báo Thái Bình
- Tháo gỡ thực chất khó khăn cho doanh nghiệp để đẩy mạnh phát triển sản xuất, kinh doanh