Đây là lần đầu trong gần nửa thế kỷ, Việt Nam có số đơn vị hành chính cấp tỉnh ít nhất. Quyết sách này không chỉ là một quyết định về mặt tổ chức hành chính, mà là cột mốc cải cách sâu sắc, đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ của tư duy quản trị quốc gia trong thời kỳ hội nhập và phát triển bền vững.

Kể từ sau ngày đất nước thống nhất năm 1975, chúng ta từng một số lần điều chỉnh bản đồ hành chính. Tuy nhiên, hầu hết các lần điều chỉnh trước đây mang tính chia tách để phục vụ nhu cầu quản lý địa phương hiệu quả hơn trong bối cảnh thiếu thốn trong nhiều lĩnh vực.

Ngược lại, việc sắp xếp năm 2025 là một cuộc “tái cấu trúc chiến lược” theo chiều sâu, không chỉ dựa vào yếu tố địa lý mà tính đến các tiêu chí hiện đại: Liên kết vùng, hiệu quả kinh tế, khả năng phát triển đô thị, hệ thống hạ tầng, văn hóa xã hội, đặc biệt là tầm nhìn phát triển quốc gia.

Việc giảm từ 63 xuống 34 tỉnh, thành phố là kết quả của sự cân nhắc kỹ lưỡng, bài bản từ nhiều năm qua. Đây là lựa chọn quyết đáp đột phá, tầm xa của Đảng và Nhà nước nhằm tinh gọn bộ máy, tiết kiệm ngân sách, phân cấp mạnh hơn cho địa phương, mặt khác tạo điều kiện hình thành những cực tăng trưởng mới có quy mô và sức cạnh tranh khu vực, quốc tế.

Khác với các đợt sáp nhập rải rác trước đây, đợt tái cấu trúc lần này mang tính toàn diện và đồng bộ.

Theo báo cáo của Chính phủ, hiện ước tính có khoảng 447.600 cán bộ, công chức, viên chức thuộc diện sắp xếp. Việc bố trí lại nhân sự, xử lý dôi dư, sắp xếp trụ sở hành chính (khoảng 4.200 trụ sở không còn sử dụng) đòi hỏi kế hoạch cụ thể, đồng bộ. Tuy nhiên nếu thực hiện tốt, đây sẽ là bước tiết kiệm lớn về ngân sách, giảm chồng chéo chức năng, tăng tính hiệu quả và linh hoạt trong hoạt động của bộ máy công quyền.

Việc sáp nhập cũng là một phép thử quan trọng về năng lực lãnh đạo ở cấp cơ sở. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn vừa qua tại nhiều diễn đàn nghị trường và trong nhiều lần gặp gỡ cán bộ, người dân cơ sở đã nhấn mạnh: “Xã mạnh thì tỉnh mới mạnh, Trung ương mới mạnh”. Lựa chọn cán bộ chủ chốt ở xã, phường, những người vừa am hiểu pháp luật, vừa gắn bó thực tiễn sẽ quyết định sự thành bại của công cuộc cải tổ này.

Không chỉ là bài toán tổ chức bộ máy, sắp xếp hành chính là cơ hội để nâng cấp mô hình quản trị nhà nước, phù hợp yêu cầu của thời đại số. Chính phủ đã xác định rõ: Cải cách hành chính phải gắn liền với chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI) và minh bạch hóa hoạt động công vụ. Khi quy mô tỉnh, thành phố mở rộng, dân số và diện tích tăng, việc ứng dụng công nghệ vào cung cấp dịch vụ công là tất yếu để bảo đảm tính hiệu quả và tiếp cận rộng rãi.

Điều này cũng là tiền đề để thúc đẩy quá trình phân cấp, phân quyền, một trong những nội dung cốt lõi của cải cách thể chế. Khi chính quyền địa phương được giao nhiều quyền hơn, nhưng cũng chịu trách nhiệm nhiều hơn, hệ thống sẽ tự vận hành theo cơ chế minh bạch, gắn trách nhiệm với quyền hạn cụ thể.

Việc tổ chức lại hành chính lần này cũng là dịp để chuẩn hóa đội ngũ công chức, viên chức theo hướng tinh gọn, chất lượng cao. Từ đó, loại bỏ tình trạng “phình to bộ máy” nhưng hiệu quả thấp đã tồn tại nhiều năm qua trong hệ thống quản lý nhà nước.

Một quyết sách lớn chắc chắn không thể tránh khỏi những tâm tư, đặc biệt ở những địa phương bị sáp nhập. Chủ tịch Quốc hội cho biết, đây là “việc hệ trọng đã được Trung ương và Bộ Chính trị bàn rất kỹ”, và mong các địa phương, người dân “hết sức chia sẻ, thông cảm vì mục tiêu lớn của quốc gia”.

Cũng cần nhấn mạnh rằng, sự đồng thuận xã hội là nền tảng cho mọi cuộc cải cách. Việc lấy ý kiến từ cơ sở, giải thích rõ ràng mục tiêu, minh bạch quy trình, và bảo đảm quyền lợi chính đáng của người dân, thể hiện rõ trong việc tiếp cận dịch vụ công là điều kiện tiên quyết để quá trình sắp xếp được triển khai thuận lợi.

Tín hiệu đáng mừng là tính đến nay, qua các số liệu kết quả khảo sát, các cấp chính quyền cùng người dân hết sức ủng hộ, tạo nên sức mạnh đoàn kết, cộng hưởng cho tiến trình thay đổi, khi các chủ trương lớn đều bắt rễ từ thực tiễn, được nhân dân đồng tâm, nhất trí.

Có thể khẳng định, đợt sáp nhập đơn vị hành chính năm 2025 là một trong những quyết sách mang tính cách mạng về tổ chức bộ máy nhà nước trong thời kỳ mới. Đây cũng được đánh giá là bước đột phá về tư duy phát triển: Dám từ bỏ cái cũ không còn phù hợp, để tạo lập một trật tự quản trị hiện đại, tinh gọn và hiệu quả hơn. Điều quan trọng nhất là đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết và tiếp tục kiên trì con đường cải cách bằng hành động quyết liệt, khoa học và nhân văn.

Theo: nhandan.vn