Năm 1959, chàng thanh niên Lê Văn Cam, thôn Đông Hạ, xã Vũ Phúc (thành phố Thái Bình) cũng như bao người con Thái Bình tình nguyện viết đơn lên đường nhập ngũ và được biên chế vào Trung đoàn 52, Sư đoàn 320 nhận nhiệm vụ chiến sĩ thông tin. Đến năm 1967, ông được cử đi nhận nhiệm vụ tại mặt trận Lào. Những năm tháng chiến tranh khốc liệt đối diện với mưa bom bão đạn đã tôi luyện cho ông một tinh thần thép, sẵn sàng hy sinh thân mình vì đồng đội, vì quê hương. 

Bên chén trà, ông kể cho tôi nghe kỷ niệm về những năm tháng kháng chiến của cuộc đời mình, trong đó câu chuyện về hai người đồng đội đã nằm xuống nơi chiến trường khiến ông nhớ mãi. Sau này, khi nghỉ hưu, ông dành tất cả thời gian, tâm huyết để kiếm tìm và đưa hài cốt các anh về với quê hương.

Câu chuyện bắt đầu vào khoảng đầu năm 1969, chiến trường khốc liệt đã cướp đi sinh mạng hai đồng đội của ông là Trịnh Bá Chân, quê ở huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa và Nguyễn Văn Hội, quê ở tỉnh Hải Hưng (sau tách ra thành hai tỉnh Hải Dương và Hưng Yên), trong đó thi thể liệt sĩ Trịnh Bá Chân là đáng thương nhất, đối với CCB Lê Văn Cam đó là sự mất mát không toàn vẹn. Tự mình trông coi và chôn cất các đồng đội, ông tự nhủ với lòng mình khi hòa bình lập lại sẽ đi tìm và đưa hài cốt các anh về đoàn tụ với quê hương. Đầu năm 1995, ông bắt đầu hành trình kiếm tìm hài cốt hai người đồng đội, chuyến đi mặc dù không thành công nhưng đem lại cho ông nhiều thông tin về phần mộ các liệt sĩ khác. Những năm sau đó ông đi khắp các vùng từ Điện Biên, Thanh Hóa, Nghệ An, vào tận đảo Phú Quốc… kết nối với các CCB từng chung chiến hào năm xưa cùng nhau thực hiện nghĩa cử cao đẹp “đi tìm đồng đội đã hy sinh”. 

Cẩn thận lên kế hoạch các đợt đi kiếm tìm hài cốt đồng đội, đến nay, trong tay ông đã có danh sách của hơn 50.000 ngôi mộ liệt sĩ quê ở các tỉnh, hy sinh trong các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, hiện đang được an táng ở nhiều nghĩa trang liệt sĩ khác nhau. Hơn 20 năm đi tìm đồng đội, ông đã gửi đi hơn 19.000 lá thư và được hơn 8.000 gia đình, thân nhân liệt sĩ hồi âm. 

Đối với CCB Lê Văn Cam không niềm vui nào lớn hơn sự sung sướng khi tìm được quê quán cho những đồng đội đã khuất. CCB Lê Văn Cam cho biết thêm: Trước đây tôi toàn bỏ tiền túi, bán lúa gạo, vay anh em họ hàng, tiền con cái cho cũng chẳng dám tiêu pha gì, dành dụm đi đường để mua giấy, bút... Bây giờ thi thoảng cũng có người nhà liệt sĩ tìm được mộ phần họ biếu ít tiền, tôi dành mua tem, phong bì hết.

Năm 2008, hiểu được tấm lòng của người lính đối với đồng đội, lại chứng kiến cuộc sống của CCB Lê Văn Cam còn nhiều khó khăn, một nhà hảo tâm đã dành tặng ông một bộ máy vi tính, máy in. Từ đó, ông bắt đầu sử dụng mạng xã hội facebook, các trang thông tin trên internet để kiếm tìm phần mộ liệt sĩ và viết thư gửi cho thân nhân của họ. 

CCB Lê Văn Cam chia sẻ: Gia tài quý nhất của tôi chỉ có hơn 100 cuốn vở ghi thông tin mộ phần liệt sĩ, tài khoản facebook Hoa Cam để tôi tìm kiếm thông tin đồng đội đã hy sinh và đống tem thư người thân liệt sĩ ủng hộ. Mỗi khi nhận được thư hồi âm tôi hồi hộp lắm, bóc thư ra mà chỉ mong đồng đội đã được đoàn tụ với gia đình.

Dù mắt đã mờ, chân đã mỏi nhưng trong lòng người lính Cụ Hồ vẫn không nguôi nỗi niềm nhớ thương các đồng đội đã hy sinh. Ông thương những người anh hùng ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc còn đang nằm lại nơi chiến trường. Giờ đây, đối với CCB Lê Văn Cam, còn sức khỏe là còn cống hiến, còn tiếp tục rong ruổi khắp các con đường, mọi nghĩa trang liệt sĩ, từng quả đồi, sườn núi để tìm và đưa đồng đội về với quê nhà.

Tiến Đạt